Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia 1998 roku stanowi podstawowy akt prawny regulujący prawo zabezpieczenia społecznego w Polsce. Poniżej omówimy najważniejsze zagadnienia dotyczące emerytury górniczej w związku ze stosowaniem Ustawy o emeryturach i rentach z FUS.
Ustawa o emeryturach i rentach a emerytura górnicza
Akt ustawowy wraz z aktami wykonawczymi-rozporządzeniami wskazuje bardzo wiele przepisów regulujących pojęcie emerytury górniczej. Składając wniosek o emeryturę górniczą, jak również przeliczenie z art. 110 lub art. 110a podlegasz przepisom ustawy o emeryturach i rentach z FUS.
Przeliczenie emerytury górniczej a ustawa o emeryturach i rentach
Jak już doskonale wiesz z moich artykułów, w przypadku emerytur górniczych możliwe jest doliczanie części stażowej emerytury oraz dokonanie jej przeliczania. Czym dłużej pobierasz emeryturę (w szczególności lata 80 i 90) tym większe prawdopodobieństwo, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie będzie posiadał szczegółowej dokumentacji z okresu Twojego zatrudnienia. Wówczas znajomość przepisów będzie niezbędna, aby skutecznie przeliczyć emeryturę.
Zapoznaj się z przedstawionymi i omówionymi w tym artykule przepisami. Możesz odwiedzić również wpisy, które mówią o tym, jak przeliczyć emeryturę górniczą bez dokumentacji archiwalnej.
Najważniejsze przepisy – emerytura górnicza
Emerytury górnicze zostały opisane w ustawie emerytalnej w artykułach od 50a do 50e. Następnie ustawodawca opisał zasady ustalania wysokości świadczenia emerytalnego.
art. 50a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
Wskazany przepis reguluje wiek przejścia na emeryturę górniczą:
1. Górnicza emerytura przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:
1) ukończył 55 lat życia;
2) ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1;
3) nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.2. Wiek emerytalny wymagany od pracowników: kobiet mających co najmniej 20 lat, a mężczyzn co najmniej 25 lat pracy górniczej i równorzędnej, w tym co najmniej 15 lat pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1, wynosi 50 lat.
Oznacza to, że o emeryturę górniczą może starać się osoba, która ukończyła wiek 55 lat oraz posiada okres pracy górniczej lub okres pracy równorzędnej z pracą górniczą co najmniej 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej wskazanej w art. 50c ust. 1 (opisanej poniżej). Osoba taka nie przystąpiła do OFE lub złożyła wniosek o przekazanie środków do ZUS.
Ustęp drugi przepisu oznacza, że osoba, która posiada 25 lat pracy górniczej oraz równorzędnej z pracą górniczą – a w tym co najmniej 15 lat bezpośrednio pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1 może przejść na emeryturę w wieku 50 lat.
art. 50b ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
Przepis wskazuje, że do uwzględniania pracy górniczej oraz pracy równorzędnej z pracą górniczą uwzględnia się jedynie te, które jednocześnie są okresami składkowymi w rozumieniu art. 6 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej uwzględnia się okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą, będące okresami składkowymi lub nieskładkowymi w rozumieniu ustawy, z tym że okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą uwzględnia się, jeżeli praca ta wykonywana była co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy.
Warunkiem, który pozwoli uwzględnić okresy pracy górniczej do stażu uprawniającego do emerytury górniczej jest wykonywanie tej pracy co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy obowiązującego w górnictwie. Oznacza to, że prawa świadczona w kopalniach głębinowych (najczęściej spotykane) musiała być w wymiarze co najmniej 7,5 godziny na dobę, tj. 37,5 godziny na tydzień przy pięciodniowym tygodniu pracy. Jeżeli praca wykonywana była w szczególnych warunkach okres ten skraca się odpowiednio do 7 lub 6 godzin na dobę.
Szczegółowe informacje w tym zakresie znajdziesz w Rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie szczególnych przywilejów dla pracowników górnictwa – Karta górnika z dnia 30 grudnia 1981 r.
art. 50c ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
Ustawa o emeryturach i rentach art. 50c definiuje czym jest praca górnicza oraz czym jest praca równorzędna pracy górniczej. Ustęp pierwszy artykułu wymienia katalog, który uznawany jest za pracę górniczą. Natomiast ustęp drugi przedstawia zbiór pracy uznawanej za równorzędną pracy górniczej.
Ze względu na obszerność przepisu sugeruję, aby zapoznać się z nim w tej ustawie.
art. 50d ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
Norma wynikająca z powyższego przepisu definiuje zaliczanie pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym:
1. Przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury pracownikom zatrudnionym pod ziemią oraz w kopalniach siarki lub węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym następujące okresy pracy na obszarze Państwa Polskiego:
1) w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych;
2) w drużynach ratowniczych.2. Okresy pracy wymienione w ust. 1 pkt 2 zalicza się w wymiarze półtorakrotnym również tym pracownikom dozoru ruchu i kierownictwa ruchu kopalń, którzy pracują przez co najmniej połowę dniówek roboczych w miesiącu pod ziemią, w kopalniach siarki lub w kopalniach węgla brunatnego.
3. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki i ministrem właściwym do spraw gospodarki złożami kopalin, w drodze rozporządzenia, określi szczegółowo stanowiska pracy, na których zatrudnienie zalicza się zgodnie z ust. 1 i 2 w wymiarze półtorakrotnym.
4. […]
Powyższy przepis wskazuje, jakie czynności uwzględniane są do pracy w wymiarze półtorakrotnym. Szczególnie ważny pozostaje ustęp 3 przepisu, który stanowi, że minister właściwy w drodze rozporządzenia, określi szczegółowo stanowiska pracy, na których zatrudnienie zalicza się zgodnie z ust. 1 i 2 w wymiarze półtorakrotnym. Oznacza to, że tylko te stanowiska traktowane są w szczególnym wymiarze, a nie wszystkie – szczególnie te domniemane przez pracowników.
art. 50e ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
Ustawa o emeryturach i rentach określa dodatkowe przesłanki dotyczące przyznania emerytury górniczej, tak też w ustępie pierwszym dowiadujemy się:
Prawo do górniczej emerytury, bez względu na wiek i zajmowane stanowisko, przysługuje pracownikom, którzy pracę górniczą wykonywali pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres wynoszący co najmniej 25 lat, z uwzględnieniem ust. 2.
Oznacza to, że pracownik nabywa prawo do emerytury górniczej bez względu na swój wiek (zobacz art. 50a), gdy przepracował w górnictwie co najmniej 25 lat, a w tym wykonywał prace górniczą pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu.
Emerytura górnicza ZUS
Zapoznanie się z przepisami ustawy lub reprezentowanie Państwa przed ZUS przez pełnomocnika pozwala uniknąć podstawowych błędów przy składaniu wniosku o emeryturę. Znajomość przepisów albo prywatny pełnomocnik pozwolą również przeliczyć świadczenie emerytalne. Poprzez szczególną znajomość przepisów, Twoja emerytura może być wyższa od pierwszego miesiąca przejścia na świadczenie lub możliwe będzie jej przeliczenie w przyszłości.
Jeżeli posiadasz wątpliwości dotyczące Twojej emerytury możesz napisać komentarz poniżej lub skontaktować się ze mną. Sprawy z zakresu prawa zabezpieczenia społecznego najczęściej nie są prostymi zagadnieniami. W szczególności, gdy niezbędne jest posiadanie wiedzy odnośnie archiwalnych przepisów lub kluczowe jest odtworzenie zarobków z przeszłości.
